De enige manier waarop hij hier kon blijven


Een oude zenmeester is overleden en enkele leerlingen roddelen over zijn nogal slechte reputatie. De man was een vrouwenversierder, rookte en dronk veel De leerlingen spreken er schande van. Ze leggen hun verhaal voor aan een andere zenmeester, een wijze vrouw met een vlekkeloze reputatie: ‘Was hij dan eigenlijk wel verlicht?’ Ze glimlacht. ‘Oh… geen enkele twijfel,’ zegt ze. ‘Dit was de enige manier waarop hij hier op deze aarde kon blijven.’

Een vergelijkbaar verhaal als het vorige blog (‘Een beetje stijfjes’) maar tegelijkertijd ook wat tegenstrijdig. Dit verhaal verwijst naar het gegeven dat je met een eigen kleur op aarde bent gekomen. Het is echter geen excuus in die zin dat je niets meer aan jezelf kunt veranderen, verre van dat. Maar het geeft wel aan dat er ook een eigenheid mogelijk is.

Het verhaal vertelt ook dat het binnen zen niet gaat over het kweken van modelsoldaatjes. Het is niet de bedoeling om kleurloze grijze duiven te worden die allen hetzelfde schone gedrag vertonen. Natuurlijk kent iedereen die wel eens een zenklooster heeft bezocht, het beeld van kaalgeschoren mensen, de meeste ook in het zwart gekleed en strak zittend in meditatiehouding. Maar dat is training en niet het uiteindelijke doel. Het doel is wakker worden, jij die wakker en bewust wordt. Hoe je het leven vervolgens invult, is vooral aan jezelf.

Bovenstaand verhaal lijkt sterk op het bekende verhaal van de schorpioen en de kikker. Het ligt in dezelfde lijn wat betreft eigenheid en karakter.

Een schorpioen staat aan de kant van de rivier. Hij wil naar de overkant, maar kan niet zwemmen. Toevallig zwemt er op dat moment een kikker voorbij. ‘Wil jij mij helpen?’ vraagt de schorpioen aan de kikker. ‘Als ik op je rug kan zitten, kun jij mij naar de overkant brengen.’ ‘Ben je gek,’ antwoordt de kikker. ‘Je zal me onderweg steken en dan ga ik dood.’ ‘Lieve kikker,’ lacht de schorpioen. ‘Dat zou toch niet logisch zijn. Als ik zou steken, dan ga jij dood en verdrinken we allebei.’ ‘Oké dan,’ zegt de kikker. ‘Spring er maar op.’ De schorpioen klimt op de rug van de kikker. De kikker is halverwege de overtocht als hij opeens een scherpe steek in zijn nek voelt. Terwijl de wereld om hem heen wazig wordt, zegt de kikker: ‘Wat doe je nu? Je zei zelf dat het niet logisch is wanneer je me zou steken!’ ‘Logica staat hierbuiten,’ zegt de spartelende schorpioen. ‘Het zit in mijn karakter.’

Natuurlijk zijn wij mensen niet als de schorpioen, met een karakter dat niet te veranderen is. We kunnen veel leren, veel veranderen maar wel binnen grenzen. Binnen de gegevens waarmee je geboren bent, de eigen kleur. Bijvoorbeeld: Ik ben een snelle prater, een langzame rustig sprekend mens zal ik nooit worden. Maar ik kan wel pogen langzamer te praten. Of… ik ben van nature ongeduldig. Dat zal er ook altijd in blijven maar ik kan er wel aan werken zodat ik niet elke keer ontplof van ongeduld. Het is deels een vorm van zelfacceptatie. Erkennen van dat wat je bent, waarbij je vervolgens de keuze maakt of je het zo laat of dat je er iets mee doet.

Zoals gezegd, eigenheid mag. Deze zenmeester heeft voor een weg gekozen die hem de enige weg leek waarop hij hier kon blijven. Hij heeft er voor gekozen niet aan het geijkte rolmodel te voldoen. Daardoor zullen er ongetwijfeld ook leerlingen bij hem zijn weggegaan. Misschien was zijn reputatie niet vlekkeloos maar… hij heeft ongetwijfeld wel een leuke tijd gehad als rokkenjager, roker en drinker 🙂

– Marc Jikan Brookhuis