Ben je nog een beetje gek vandaag?

Een nogal intelligente jongeman had jarenlang last van geestelijke storingen. Hij zat een tijdje in een inrichting maar daar lieten ze hem weer gaan. Vervolgens ging hij een zenklooster in. De jongeman zat er nogal mee dat hij gek was geweest en dat hij het misschien nog wel was, en hij wilde daar graag met de zenmeester over praten maar die ging er niet op in. Sterker nog, de meester verbood iedereen om met de jongeman over zijn gekte te praten. Hij mocht alleen praten over het werk dat hij moest doen, elk gesprek over zijn eigen toestand werd afgekapt. Elke dag was de jongeman aan het werk, en ’s ochtends als hij in de moestuin bezig was, kwam de meester langs en vroeg dan op vriendelijke toon: ‘Ben je nog een beetje gek vandaag?’ Maar voordat de jongeman antwoord kon geven, liep de meester alweer door. Twee jaar later leidde de jongeman een “normaal” leven. Hij had een baan, een vrouw en drie kinderen.

Zo kan het blijkbaar ook. Iemand geneest, zonder al te veel begeleiding of persoonlijke aandacht maar door gewoon mee te draaien in een structuur. Vooropgesteld natuurlijk dat de jongeman niet al te grote psychische afwijkingen had. De jongeman had last van geestelijke storingen…

Iedereen heeft wel eens geestelijke problemen. Soms zijn ze heel groot, soms minder. De vraag is hoe je er mee om gaat. De neiging bestaat vaak om je te hechten aan je problemen, je er mee te identificeren. Mensen lijken er soms een levensdoel van te maken om alleen maar met zichzelf bezig te zijn. Het bezoek aan de psycholoog of psychiater is bijna een dagelijkse routine geworden. In plaats van het feit dat je problemen hebt, ben je je problemen geworden. Het is een realiteit die niet meer te veranderen lijkt.

Dat is ook niet zo vreemd. Er is geen groter leed dan eigen leed, en dat is niet ironisch bedoeld. De pijn die je voelt, geestelijk of lichamelijk is zo alom aanwezig en zo met je dagelijks bestaan verweven dat je er niet aan ontkomt.

Toch blijft het de kunst om het de juiste aandacht te geven. Omdat het zo bepalend is in je leven is er niets dat de boel even openzet: De zogenaamde wind door je geest. En, zeker in het geval van geestelijke problemen, lijkt dat vaak zo hard nodig. Even afstand nemen, even ruimte maken. Misschien dat je zo een andere manier vindt om met je problemen om te gaan, zonder dat ze continu alles in je leven bepalen.

Dat is één van de redenen waarom in zen zoveel belang aan meditatie wordt gehecht. Je neemt even vakantie van jezelf. Je zit op je kussen en gaat verder niets aan. Op al je neigingen, wensen en wat al niet meer zij, mag je niet reageren. En juist dat schept de mogelijkheid om even de wind door je geest te laten gaan. De boel mag bedaren, minder aanwezig zijn. En soms creëert dat net dat beetje ruimte waardoor we op een andere manier met onszelf om kunnen gaan.

– Marc Jikan Brookhuis