Een leraar raadt zijn leerling aan om drie keer per dag te mediteren. De leerling kijkt hem ernstig aan, en zegt dan: ‘Ik zal het proberen.’ De leraar knikt, loopt weg en laat het boek dat hij onder zijn arm heeft, op de grond vallen. Verstoord draait hij zich om, bukt voorover, reikt naar het boek maar grijpt er tien centimeter naast. Keer op keer grijpt hij vergeefs naar het boek. De leerling kijkt hem verbaasd aan. ‘Probeer jij het eens,’ vraagt de leraar. De leerling loopt naar het boek, buigt voorover, pakt het boek en geeft het aan zijn leraar. Die slaat boos het boek uit zijn handen: ‘Ik vroeg je niet om het boek op te pakken, ik vroeg je alleen om het te proberen!’
Dit verhaal heeft ook te maken het vrijheid, zie het vorige blog. ‘Ik zal het proberen…’ De leerling heeft reserves ingebouwd met dit antwoord. Het kan ook dat het niet zal lukken. Hij maakt een terugtrekkende beweging. Hij verplicht zich niet echt aan de oefening maar bouwt een veiligheidsmarge in.
Blijkbaar is het erg moeilijk om gewoon te zeggen: ‘Ik zal het doen’ en zo een volledige verbintenis aangaan met dat wat je afspreekt. Vaak zijn daar vele redenen voor. We hebben behoefte aan een ontsnappingsclausule voor als het niet lukt, of als we er geen zin in hebben. Soms is het ook een soort vrijheidsdrang, je niet volledig willen vastleggen in schema’s en structuren.
Binnen zen komt dit thema vaak terug, ‘Ik wil niet dat je het probeert,’ zegt de leraar. ‘Ik wil dat je het doet!’ Het risico is anders groot dat je de dingen halfslachtig doet omdat je er niet volledig achter gaat staan. Misschien zijn we er niet van overtuigd dat hetgeen we aangaan echt goed is voor ons, of dat het iets is wat we echt willen, waar we echt blij van worden en wat al niet meer zij. De opmerking ‘ik zal het proberen’ helpt daar in ieder geval niet bij.
Een mogelijke oplossing bij dit soort twijfels, is bijvoorbeeld om een periode af te spreken waarin je het echt aangaat. Je geest heeft dan nog steeds een ontsnappingsclausule. Over bijvoorbeeld vier maanden mag ik het opnieuw overwegen maar tot die tijd in ieder geval niet.
‘Just do it’ wordt zo vaak gezegd, zoals in de bekende Nike slogan. Het gaat hier niet over iets vlekkeloos doen, of ergens maar blind in te duiken. Maar wel: als je het doet, doe het dan ook. Ga bijvoorbeeld niet twee dingen tegelijk doen: iets doen en tegelijkertijd dat wat je doet, telkens heroverwegen.
Mag je niet twijfelen? Natuurlijk wel. Binnen zen wordt ook gezegd: ‘Twijfelen mag, aarzelen niet.’ Ga niet de hele tijd zitten twijfelen. En als je een stap zet, ook al ben je nog steeds vol van twijfel, aarzel dan niet.
– Marc Jikan Brookhuis
Dutch 
English